GODZINKI O NIEPOKALANYM POCZĘCIU
NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY
1. HISTORIA MODLITWY
Nie znamy ani autora Godzinek, ani czasu i miejsca ich powstania. Najprawdopodobniej powstały w XIV lub XV wieku jako wynik sporów między zwolennikami Dunsa Szkota a tomistami na temat tłumaczenia Niepokalanego Poczęcia NMP. Problem dotyczył kwestii:, w jaki sposób Maryja została poczęta bez grzechu pierworodnego, skoro urodziła się jeszcze przed odkupieńczą śmiercią Jezusa. Problem ten rozstrzygnął Duns Szkot, który stwierdził, iż Matka Boża została zachowana od grzechu Adama i Ewy mocą przyszłych zasług Jej Syna.
Na tle tych sporów franciszkanin Leonardo Nagaroli napisał oficjum ku czci Niepokalanej Dziewicy. Zdaniem niektórych badaczy Godzinki są tłumaczeniem tego oficjum. Inni uznają za autora bł. Piotra Rodrigueza (1531 – 1617). W Polsce Godzinki rozpowszechniły się za sprawą jezuitów. Za ich tłumacza przyjmuje się Jakuba Wujka albo nieznanego jezuitę z klasztoru św. Barbary w Krakowie. Stolica święta zatwierdziła Godzinki w roku 1615. Polski przekład wydrukowano w roku 1616.
2. OGÓLNA BUDOWA MODLITWY
Jak łatwo zauważyć Godzinki są oparte na budowie podobnej do schematu modlitwy brewiarzowej. Składają się z 7 części odpowiadających kolejnym godzinom liturgicznym: jutrzni, prymie (godzina czytań), tercji (modlitwa przedpołudniowa), sekście (modlitwa południowa), nonie (modlitwa popołudniowa), nieszporom i komplecie.
3. OGÓLNY SCHEMAT MODLITWY
Werset rozpoczynający daną część: „Przybądź nam miłościwa Pani ku pomocy, a wyrwij nas z potężnych nieprzyjaciół mocy.” Jest to przeniesiony w kontekst maryjny werset: „Boże wejrzyj ku wspomożeniu memu, Panie, pospiesz ku ratunkowi memu” (Ps 70,2). Potem następuje uwielbienie Trójcy Przenajświętszej. Werset jest przy jutrzni i komplecie poprzedzony następującymi wezwaniami:
| Jutrznia | – | „Zacznijcie wargi nasze chwalić Pannę Świętą, zacznijcie opowiadać cześć Jej niepojętą.” Jest to odpowiednik brewiarzowego wstępu: „Panie, otwórz wargi moje, a usta będą głosić Twoją chwałę” (Ps 51,17) |
| Kompleta | – | „Niech Syn Twój, o Pani, do siebie nawróci, a swoje zagniewanie niech od nas odwróci.” Ten wstęp przed częścią Na Kompletę można rozumieć jako analogię do aktu pokuty czynionego na początku ostatniej godziny liturgicznej. |
Responsorium – ta część również stanowi transpozycję fragmentów Starego Testamentu do kontekstu maryjnego. Oto przykłady:
|
Fragment z Godzinek |
Fragment ze Starego Testamentu |
| „Ja mieszkam na wysokościach I tron mój w słupie obłoku” |
„Zamieszkałam na wysokościach, a tron mój na słupie obłoku” Syr 24,4 |
| „Jak lilia między cierniem, Tak przyjaciółka moja między córkami Adamowymi” |
„Jak lilia pośród cierni, tak przyjaciółka ma pośród dziewcząt” Pnp 2,2 |
| „Wszystka jesteś przyjaciółko moja, A zmaza pierworodna nigdy w Tobie nie postała.” |
„Cała piękna jesteś, przyjaciółko moja, i nie ma w tobie skazy” Pnp 4,7 |
| „I jako mgła okryłam wszystką ziemię” | „(…) niby mgła okryłam ziemię” Syr 24,3 |
| „Jako olej wylany, o Maryjo, Imię Twoje, Słudzy Twoi zakochali się bardzo w Tobie” |
„(…) olejek rozlany – imię Twoje, dlatego miłują cię dziewczęta” Pnp 1,3 |
Jak widać autor Godzinek do Matki Bożej najczęściej odnosił fragmenty Starego Testamentu opisujące Oblubienicę z „Pieśni nad Pieśniami” lub Mądrość u Syracha lub w „Księdze Mądrości”.
Po responsoriach następują trzy wezwania:
| „Pani, wysłuchaj modlitwy nasze, a wołanie nasze niech do Ciebie przyjdzie.” |
| „Błogosławmy Panu, Bogu chwała” |
| „A dusze wiernych zmarłych przez miłosierdzie Boże odpoczywają w pokoju” |
Godzinki kończy ofiarowanie Godzinek, stanowiące nawiązanie do śmierci człowieka i za-wierające prośbę, aby Maryja strzegła wiernych w chwili opuszczania „ziemskiego padołu”. Na koniec jest jeszcze modlitwa zwieńczająca całe nabożeństwo.
| TEKST GODZINEK | – | Zobacz tutaj… |
| TEKST GODZINEK (w formacie pdf) | – | Zobacz tutaj… |
