Historia różańca
Zacznijmy od początku: pierwsi wyznawcy Chrystusa dla łatwiejszego zapamiętania wyznaczonych pacierzy liczyli je najpierw na palcach, a potem posługiwali się kamykami. Później zaczęto używać sznurków z węzłami lub z nanizanymi kawałkami drewna. Taki różaniec prawdopodobnie posiadał św. Pachomiusz, który żył w IV wieku, oraz św. Benedykt z Nursji, zmarły w 547 roku. Kiedy powstały pierwsze zakony, kapłani byli zobowiązani do codziennego odmawiania Modlitwy Pańskiej 150 razy, na wzór kapłańskiego oficjum złożonego ze 150 psalmów.
Od pierwszych wieków chrześcijaństwa dostrzegano także potrzebę modlitwy do Najświętszej Maryi Panny, widząc w Niej pośredniczkę przed Bogiem. Od XII wieku rozpowszechnił się w Kościele katolickim zwyczaj odmawiania Pozdrowienia Anielskiego. Modlitwa ta składała się początkowo jedynie ze słów Anioła Gabriela: „Zdrowaś Maryjo, łaski pełna, Pan z Tobą, Błogosławionaś Ty między niewiastami” (Łk 1,28). Potem zaczęto dodawać do niej słowa wypowiedziane do Maryi przez św. Elżbietę (por. Łk 1,42b), a następnie inne słowa. Obecna forma Pozdrowienia Anielskiego ukształtowała się ostatecznie w XV wieku. Zatwierdził ją św. Pius V w 1566 roku. Tak więc do Ojcze Nasz, zaczęto dodawać Zdrowaś Maryjo. Te dwie najpopularniejsze w Kościele modlitwy dały początek różańcowi katolickiemu.
Za ojca różańca świętego uważa się św. Dominika (zm. 1221), założyciela Zakonu Kaznodziejskiego Ojców Dominikanów. Legenda głosi, że tej modlitwy nauczyła go sama Najświętsza Maryja i poleciła rozpowszechniać ją na całym świecie. Nie był to jednak jeszcze różaniec w formie dzisiejszej. Różaniec w jego obecnym kształcie ustalił się dopiero w wieku XV dzięki dominikaninowi Alanowi de la Roche (1428-1475). On wprowadził liczbę 150 „zdrowasiek” na wzór Księgi Psalmów, które podzielił na dziesiątki, każda przeplatana Modlitwą Pańską. Dla rozpropagowania tej modlitwy założył on też pierwsze bractwo różańcowe w Douai w roku 1470. Dziewięć lat później zatwierdził je urzędowo papież Sykstus IV. Dzięki zakonowi dominikańskiemu modlitwa, nazywana początkowo Psałterzem Maryi, stała się już w wieku XV znana w całym Kościele, a niebawem bractwa różańcowe istniały we wszystkich krajach, gdzie dominikanie mieli swoje klasztory. Zasługi w rozpowszechnieniu jej mają też zakony Franciszkanów i Jezuitów. Z czasem zaczęto wprowadzać do rozważań różańca tajemnice z życia Chrystusa i Najświętszej Maryi Panny.
Cud pod Lepanto: Papieże w swoim nauczaniu zachęcali wiernych do częstego odmawiania różańca. W nim widzieli ratunek wobec grożących Kościołowi niebezpieczeństw. Kiedy w drugiej połowie XVI wieku Turcy zaczęli zagrażać Europie i chrześcijaństwu, ówczesny papież św. Pius V zachęcał cały świat katolicki do modlitwy na różańcu. Nakazał wszystkim bractwom różańcowym specjalne nabożeństwo, posty i procesje, w których osobiście brał udział w Rzymie. Do decydującej bitwy doszło 7 października 1571 roku na morzu pod Lepanto nad Zatoką Koryncką. Turcy, mimo liczebnej przewagi, zostali pokonani. Uwolniono z galer bardzo wielu chrześcijan. Ten wielki triumf przypisuje się wstawiennictwu Matki Bożej Różańcowej Ojciec Święty w dowód wdzięczności ustanowił święto dziękczynne ku czci Matki Boskiej Zwycięskiej właśnie 7 października. Później, po kolejnym zwycięstwie odniesionym nad Turkami pod Belgradem w roku 1716, papież Klemens XI rozszerzył to święto na cały Kościół. W roku 1885 papież Leon XIII polecił odmawiać różaniec przez cały październik i wprowadził do Litanii Loretańskiej wezwanie: „Królowo Różańca Świętego, módl się za nami”.
Najstarszy przechowywany różaniec chrześcijański pochodzi z XIII wieku. Znaleziono jego rzeźbę na nagrobku Gerarda (zm. 1273), rycerza Zakonu Templariuszy. Sznur przedstawiał 158 nanizanych paciorków. Natomiast pierwszym śladem modlitwy różańcowej w Polsce jest znajdujący się w kolegiacie głogowskiej grobowiec z roku 1317, przedstawiający niewiastę trzymającą w dłoni różaniec z 55 paciorkami. Podobny różaniec trzyma znajdujący się u jej stóp mały człowiek. Jest to pomnik Matyldy z książąt Brunszwickich, małżonki księcia śląskiego. Różaniec w ręku widnieje również na grobowcu Anny, księżnej legnickiej, z 1367 roku. Około roku 1500 pojawiają się różańce, na których paciorki ułożone są już w dziesiątki.
Dzisiaj różaniec jest jedną z najpopularniejszych modlitw Kościoła. Jest ona odmawiana przez setki milionów chrześcijan. Można odmawiać go w każdym czasie i miejscu. Rozważanie tajemnic z życia Jezusa i Jego Matki, dołączone w wiekach późniejszych, nadają różańcowi formę rozmyślania, kontemplacji Ewangelii, co pozwala nie tylko lepiej poznać życie Chrystusa, ale je także naśladować.
Obecnie prawie we wszystkich parafiach w Polsce znany jest tak zwany Żywy Różaniec. Założyła go sługa Boża Paulina Maria Jaricot w Lyonie w 1826 roku, a zatwierdził papież Grzegorz XVI w 1832 roku. Członkowie Żywego Różańca zobowiązani są do odmawiania jednej tajemnicy różańca dziennie. Są oni tak zorganizowani, że tworzą grupy po 20 osób (przed ogłoszeniem nowych tajemnic przez Jana Pawła II grupy były 15-osobowe), tak aby przez nich był odmawiany cały różaniec w ciągu dnia.
Do spopularyzowania modlitwy różańcowej przyczyniły się bardzo objawienia Najświętszej Maryi Panny. Prawie we wszystkich Maryja trzymała w ręku różaniec i usilnie prosiła o jego odmawianie. Tak było w Fatimie, Lourdes czy też w Gietrzwałdzie. Liczne wota znajdujące się we wszystkich sanktuariach maryjnych świadczą o wyproszonych w ten sposób łaskach. Warto tutaj także wspomnieć, że bł. Jan Paweł II w czasie swych apostolskich pielgrzymek po całym świecie nie rozstawał się z różańcem.
W wieku XVI ustalono ostatecznie trzy części różańca po pięć tajemnic każda. Czwartą część tajemnic różańca wprowadził papież bł. Jan Paweł II w 16 października 2002 (patrz list apostolski: Rosarium Virginis Mariae). Są to tajemnie światła. Odmawianie dodanej części papież przedstawił jako propozycję, bez narzucania jej komukolwiek.
